Ετυμολογία
πνευματικός < πνεῦμα + -ικός
Επίθετο & Ουσιαστικοποιημένο επίθετο
πνευματικός, -ή, -ό,
1. αυτός που αφορά την πνοή, το πνεύμα
2. ως ουσιαστικοποιημένο επίθετο είναι σύντμηση κατ’ ουσίαν του «πνευματικός πατήρ», το οποίο είναι άλλη γραφή του «ὁ κατὰ πνεῦμα πατῆρ» σε αντιδιαστολή με τον «κατά σάρκα πατέρα».
Ο κατά πνεῦμα πατήρ των Χριστιανών είναι αυτός που μπορεί να καθοδηγήσει πνευματικά τους ανθρώπους στη σωτηρία τους, έχοντας ο ίδιος εφαρμόσει πρώτα τις εντολές του Χριστού στον εαυτό του. Μπορεί να είναι λαϊκός/ή, μοναχός/ή, ιερομόναχος, ιερέας, Επίσκοπος κτλ… Πνευματικός πατήρ ή πνευματική μήτηρ είναι και ο/η ανάδοχος που υπόσχεται στον Θεό να αναλάβει την καθοδήγηση του/της αναδεκτού/αναδεκτής της την ημέρα του νηπιοβαπτισμού. Κυρίως όμως έχει επικρατήσει να χρησιμοποιούμε τον όρο για τους ιερείς, οι οποίοι καθοδηγούν εν τω μυστηρίω της Μετανοίας και Εξομολογήσεως τα πνευματικά τους τέκνα, που προσέρχονται σ’ αυτούς. Και επειδή οι ιερείς είναι μόνον άνδρες, γι’ αυτό και το ουσιαστικοποιημένο επίθετο είναι γένους αρσενικού.