Η μορφή του Μωϋσέως είναι μια σπάνια περίπτωση, μοναδική σε όλη την ιστορία, καθότι είναι ο μοναδικός στην Παλαιά Διαθήκη που ηξιώθη να δει τα οπίσθια του Θεού και την δόξα Του με τα σωματικά του μάτια και όχι σε όραμα ή με άλλον τρόπο.
Ο ίδιος ο Θεός τον είχε ξεχωρίσει από όλους τους Ιουδαίους της εποχής του και του μιλούσε πρόσωπο προς πρόσωπο, απαντούσε αμέσως στα αιτήματά του και στις προσευχές του. Και μετά τον θάνατό Του συνέχισε να τον τιμά, λέγοντας στους διαδόχους του ότι σε όλους τους άλλους μιλούσε με οράματα, ενώ στον Μωϋσή μιλούσε απευθείας. Αυτό συνέβαινε επειδή ο Μωϋσής ήταν ταπεινός, είχε καθαρή καρδιά και ακράδαντη πίστη στον Κύριο, όπως μας απεκάλυψε ο ίδιος ο Κύριος: «Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται».
Όμως, ο Μωυσής δεν ήταν μόνο ο οδηγός του λαού προς τη Γη της Επαγγελίας και ο άνθρωπος που έλυνε τα προβλήματα που παρουσιάζονταν. Ο Μωϋσής ήταν και συγγραφέας. Έγραψε πέντε βιβλία, που όλα μαζί λέγονται Πεντάτευχος και είναι τα: Γένεσις – Έξοδος – Λευϊτικόν – Αριθμοί – Δευτερονόμιο.
Στο πρώτο από αυτά, στη Γένεση, περιγράφονται τα γεγονότα της Δημιουργίας του κόσμου, (τα οποία ο Μωϋσής γνώρισε δια αποκαλύψεως του Θεού, αφού μόνο Εκείνος μπορούσε να του τα δείξει) καθώς και η ζωή των πρώτων ανθρώπων επί της γης, μέχρι την περίοδο που οι Ισραηλίτες κατοίκησαν στην Αίγυπτο. Στο βιβλίο της Εξόδου, μαθαίνουμε, όπως το λέει και το όνομα, για τα γεγονότα της εξόδου του Ισραηλιτικού λαού από την Αίγυπτο και την περιπλάνησή τους στην έρημο. Στο Λευϊτικόν, ο Μωϋσης θέσπισε τα καθήκοντα των ιερέων και οργάνωσε τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να υπηρετούν οι ιερείς της Σκηνής του Μαρτυρίου στο θυσιαστήριο. Στο βιβλίο Αριθμοί, αναφέρονται τα γεγονότα της περιπλάνησης του Ισραήλ, μαζί με πληροφορίες για τις φυλές και τα μέλη τους, μέχρι και τον θάνατο του Μωϋσή, οπότε αρχίζει ένα νέο βιβλίο, αυτό του Ιησού του Ναυή. Στο Δευτερονόμιο (Δεύτερος νόμος), το πέμπτο κατά σειρά βιβλίο, αναφέρονται πολλές εντολές του Θεού που πρέπει να εφαρμόζουν οι πιστοί άνθρωποι και οι οποίες δεν περιέχονται μέσα στις 10 κύριες εντολές -θα λέγαμε- που παρέλαβε ο Μωϋσής στο όρος Σινά.
Όλη αυτή η νομοθεσία, πλην ορισμένων εντολών που ο Χριστός κατήργησε όταν ενηνθρώπησε, ισχύει μέχρι και σήμερα και την εφαρμόζει η Εκκλησία. Μέσα σ’ αυτές είναι και η εντολή να μην κάνει ο άνθρωπος ζωγραφιές στο σώμα του. Επίσης, είναι το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται διάφορες κακές πράξεις του λαού όπως η ειδωλολατρία, η βλασφημία κατά του Θεού κ.α. Επιπλέον, ο Μωϋσής είχε κανονίσει και πώς θα αντιμετωπίζουν οι Ισραηλίτες το θέμα της λέπρας. Γι’ αυτό και ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, όταν ήρθε στη γη και καθάρισε λεπρούς, τους έστειλε, σύμφωνα με την εντολή του Μωϋσή, στους ιερείς, για να δουν ότι εκκαθαρίσθησαν και να κάνουν ό,τι αναφερόταν στον νόμο πως πρέπει να γίνει.
«καὶ λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ὅρα μηδενὶ εἴπῃς, ἀλλὰ ὕπαγε σεαυτὸν δεῖξον τῷ ἱερεῖ καὶ
προσένεγκε τὸ δῶρον ὃ προσέταξε Μωσῆς εἰς μαρτύριον αὐτοῖς.» (κατά Ματθαίον)
Για τους Ισραηλίτες ο Μωϋσής ήταν ο νομοθέτης, αυτός που τους έδωσε τις εντολές και τον νόμο και γι’ αυτό τον σέβονταν και τον τιμούσαν πάρα πολύ. Όταν ήρθε ο Χριστός στη γη για να κηρύξει μετάνοια και να οδηγήσει τους ανθρώπους πίσω στον Θεό, τον κατηγορούσαν (μη μπορώντας να αποδεχθούν ότι είναι ο αληθινός Θεός που έλαβε ανθρώπινη σάρκα) ότι παραβαίνει τις εντολές του Μωϋσή και τους νόμους που είχε εκείνος δώσει, ότι καταλύει την ημέρα του Σαββάτου και άλλα πολλά. Αλλά φυσικά, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός δεν παρέβη καμία εντολή απ’ όσες ο Ίδιος είχε δώσει τότε στον Μωϋσή και ο Μωϋσής είχε καταγράψει. Οι πράξεις των Φαρισαίων από την άλλη, ήταν – όπως είπε ο Κύριος- αντίθετες με τον νόμο του Μωϋσή.
Τη Μεγάλη Δευτέρα ακούμε στην Εκκλησία να κατηγορεί ο Κύριος τους Φαρισαίους λέγοντας ότι πήραν τη θέση του Μωϋσή ως νομοθέτου, φτιάχνοντας δικούς τους νόμους, τους οποίους ο Θεός δεν ενέκρινε: «ἐπὶ τῆς Μωσέως καθέδρας ἐκάθισαν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι» (κατά Ματθαίον) και ότι παρότι λέγανε και σωστά πράγματα, δεν τα κάνανε σωστά. Θυμηθείτε την παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου.
Ο Μωϋσής, πέρα από όλα τα παραπάνω, είχε πει και κάτι ακόμη πολύ σπουδαίο. Είχε προφητεύσει κι αυτός ότι ο Θεός θα στείλει κάποιον σαν κι εκείνον, να τους οδηγήσει και να τους κατευθύνει και ότι τότε θα πρέπει να τον ακούσουν: «προφήτην ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου ὡς ἐμὲ ἀναστήσει σοι Κύριος ὁ Θεός σου, αὐτοῦ ἀκούσεσθε» (Δευτ. ιη΄ 15). Άρα κι ο Μωϋσής ακόμη, που τον παρουσίαζαν ως κατήγορο του Χριστού, δήθεν γιατί ο Χριστός παρέβαινε τον νόμο, εντούτοις είχε μιλήσει για τον ερχόμο του Χριστού, που ως άλλος Μωϋσής θα έβγαζε τον λαό όχι από τη χώρα της δουλείας των Ρωμαίων, αλλά από τη χώρα της δουλείας του θανάτου, τον Άδη.
Και ο Κύριος όμως για να δείξει με πόση τιμή είχε περιβάλλει τον Μωϋσή, τον παρουσίασε δίπλα του την ημέρα που μετεμορφώθη επάνω στο όρος Θαβώρ, και έτσι εικονίζεται σ’ όλες τις εικόνες της Μεταμορφώσεως. Από τη μία μεριά ο Μωϋσής, ως προάγγελος του Χριστού και εκπρόσωπος της Π. Διαθήκης, και από την άλλη μεριά ο προφήτης Ηλίας, ο οποίος ναι μεν ξεκίνησε να ζει στην Π. Διαθήκη, αλλά θα ζήσει μέχρι λίγο πριν τη Δευτέρα Παρουσία. Οπότε με αυτόν τον τρόπο ο προφήτης Ηλίας συμβολίζει όλες τις γενιές των ανθρώπων μετά τον Χριστό.
Η εκκλησία μας τιμά την μνήμη του δικαίου Μωϋσέως στις 4 Σεπτεμβρίου.
