«Πόσων χρονών είσαι;», τον ρώτησε o βασιλιάς.
«Είμαι δεκαέξι. Δεκαέξι και μισό».
Ένα από τα πιο συχνά ρήματα που χρησιμοποιούμε
στη γλώσσα μας είναι το ρήμα «είναι»
(ή είμαι στο α΄ πρόσωπο).
Το ρήμα αυτό το χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε πρόσωπα, ζώα ή πράγματα αλλά και ορισμένες φορές για να δημιουργήσουμε άλλα ρήματα, γι’ αυτό ονομάζεται «βοηθητικό». Βοηθάει δηλαδή και άλλα ρήματα να είναι ρήματα!
Το ρήμα αυτό κλίνεται ως εξής:
| Ενικός Αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | ||
| εγώ | είμαι | εμείς | είμαστε |
| εσύ | είσαι | εσείς | είστε |
| αυτός / αυτή / αυτό | είναι | αυτοί / αυτές / αυτά | είναι |
Παρατηρήσατε κάτι το ιδιαίτερο;
Στο γ΄ πρόσωπο ενικού και πληθυντικού αριθμού το ρήμα έχει ακριβώς την ίδια μορφή (είναι), ενώ στα άλλα δύο πρόσωπα έχει τελείως διαφορετικές μορφές στους δύο αριθμούς. Και πρέπει να θυμόμαστε ότι το χαρακτηριστικό γράμμα για το α΄ πρόσωπο είναι το (-μ-) ενώ για το β΄ δεύτερο είναι το (-σ-)
| Ενικός Αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | ||
| εγώ | είμαι | εμείς | είμαστε |
| εσύ | είσαι | εσείς | είστε |
| αυτός / αυτή / αυτό | είναι | αυτοί / αυτές / αυτά | είναι |
Άρα αν το ρήμα σε μια πρόταση είναι το «είμαι», και ψάχνουμε το υποκείμενο με την ερώτηση «Ποιος είμαι;», είναι πάντα το «εγώ», γιατί το είμαι υπάρχει μόνο σ’ ένα πρόσωπο. Το ίδιο ισχύει και για το είσαι, το είμαστε και το είστε.
Όμως, στην περίπτωση του «είναι», δεν ξέρουμε αν πρέπει να ρωτήσουμε «Ποιος είναι;» ή «Ποιοι είναι;», διότι μπορεί να είναι ένας ή μπορεί να είναι και πολλοί. Και σε κάθε ερώτηση έχουμε τρεις πιθανές απαντήσεις: Αυτός / Αυτή / Αυτό για την ερώτηση «Ποιος είναι;» και: Αυτοί / Αυτές / Αυτά για την ερώτηση «Ποιοι είναι;»
Πώς θα βρούμε τώρα ποια ερώτηση πρέπει
να κάνουμε και ποιο πρόσωπο να διαλέξουμε;
Σ’ αυτό μπορεί να μας βοηθήσει μόνο ένα ακόμη στοιχείο, όταν ψάχνουμε το υποκείμενο, ότι το υποκείμενο στα ελληνικά γράφεται πάντα στην ονομαστική του πτώση! Άρα πρέπει να ψάξουμε να βρούμε ουσιαστικά μέσα στην πρόταση που να είναι γραμμένα σε ονομαστική πτώση.
Π.χ.: Τα παιδιά είναι πολύ έξυπνα.
Στην από πάνω πρόταση μόνο η λέξη παιδιά είναι ουσιαστικό και είναι γραμμένη σε ονομαστική πτώση. Άρα η ερώτησή μας θα πρέπει να είναι «Ποια είναι πολύ έξυπνα;» και όχι «Ποιος είναι πολύ έξυπνος;»
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι πρέπει να γνωρίζουμε πολύ καλά τις πτώσεις και
τις κλίσεις των ουσιαστικών για να καταλάβουμε τι λέει μία πρόταση!
