Το Τριώδιο
Τριώδιο ὀνομάζεται τό Λειτουργικό βιβλίο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τό ὁποῖο περιέχει τούς ὕμνους δέκα Κυριακῶν πρίν ἀπό τό Πάσχα. Ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, μέχρι τόν ἑσπερινό τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Ὀνομάζεται ἔτσι διότι οἱ περισσότεροι Κανόνες τοῦ Ὄρθρου περιέχουν τρεῖς ᾠδές.
Τό Τριώδιο τοποθετεῖται στά Ἀναλόγια τῶν Ναῶν μας στόν Ἑσπερινό τοῦ Σαββάτου τῆς Κυριακῆς τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, ἀφοῦ πρῶτα ὁ Πρωτοψάλτης τό παραλάβει ἀπό τήν Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ καί τό ἀσπασθεῖ.
Τριώδιο λέγεται ἐπίσης καί ἡ χρονική περίοδος, πού ἀρχίζει
ἀπό τήν Κυριακή Τελώνου καί Φαρισαίου καί τελειώνει
τό Μεγάλο Σάββατο τό βράδυ.
Το Τριώδιο διαιρεῖται σέ τρείς μικρότερες περιόδους:
1. Κυριακή Τελώνου καί Φαρισαίου μέχρι Κυριακή τῆς Τυροφάγου
2. Καθαρά Δευτέρα μέχρι τό Σάββατο Τοῦ Λαζάρου
καί
3. Κυριακή τῶν Βαΐων τό βράδυ μέχρι τό Μεγάλο Σάββατο
πρίν τήν Ἀνάσταση.
Α΄ ΜΕΡΟΣ:
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ
(ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΥΡΙΑΚΕΣ)
1. Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου
Διαβάζεται στήν Ἐκκλησία μας ἡ γνωστή
παραβολή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου.
Ὁ Τελώνης, ἄν καί ἁμαρτωλός, δικαιώθηκε,
γιατί ταπεινώθηκε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.
Ἀντίθετα ὁ Φαρισαῖος κατακρίθηκε
λόγῳ τῆς ὑπερηφάνειας του.
Ἡ Ἐκκλησία θέλει νά μᾶς ἐμπνεύσει τήν ταπείνωση τοῦ Τελώνου καί νά μᾶς προφυλάξει ἀπό τήν ὑπερηφάνεια τοῦ Φαρισαίου.
2. Κυριακή τοῦ Ἀσώτου
Διαβάζεται ἡ γνωστή παραβολή τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ ἤ τοῦ σπλαγχνικοῦ πατέρα. Ὁ πατέρας σέβεται τήν ἀπόφαση τοῦ νεώτερου γιοῦ του νά φύγει μακριά καί νά ζήσει ἄσωτα. Ὁ ἄσωτος υἱός μετανοεῖ καί ἐπιστρέφει στόν πατέρα του,
ὁ ὁποῖος τόν δέχεται μέ ἀγάπη.
Τρία πράγματα τονίζει ἐδῶ ἡ ἐκκλησιαστική μας παράδοση:
ἅ. Τήν ἄθλια κατάσταση τοῦ ἁμαρτωλοῦ
β. Τήν ἀξία τῆς μετάνοιας
γ. Τό μέγεθος τῆς θείας εὐσπλαχνίας
3. Κυριακή τῆς Ἀπόκρεω
Λέγεται ἔτσι γιατί μετά τήν Κυριακή αὐτήν ἀπέχομε ἀπό τό κρέας. Κατά τή μέρα αὐτή ἐπίσης, ἡ Ἐκκλησία φέρνει στή μνήμη μας τή φοβερή Δευτέρα τοῦ Κυρίου Παρουσία, κατά τήν ὁποία ὁ Χριστός θά ἔλθει ὡς ἔνδοξος βασιλιᾶς γιά νά κρίνει ζῶντας καί νεκρούς. Βασικό κριτήριο (ἀλλά ὄχι μοναδικό) ἡ ἔμπρακτη ἐκδήλωση τῆς ἀγάπης πρός τόν συνάνθρωπό μας.
2. Κυριακή τῆς Τυρινής
Λέγεται ἔτσι γιατί τή μέρα αὐτή καθώς καί τήν ἑβδομάδα ποῦ προηγεῖται, τρῶμε ἀπ’ ὅλα, ἐκτός ἀπό κρέας. Βασικά τρῶμε τυροκομικά (λευκή νηστεία).
Τό Εὐαγγέλιο τῆς μέρας αὐτῆς τονίζει τρία πράγματα:
α. Ἄν δέν συγχωρήσουμε αὐτούς ποῦ μᾶς ἔφταιξαν,
δέν θά συγχωρήσει καί μᾶς ὁ Θεός.
β. Ἡ νηστεία νά μήν γίνεται ἀφορμή ἐπίδειξης ὅπως ἔκαναν οἱ Φαρισαῖοι.
γ. Νά θησαυρίζουμε πνευματικούς θησαυρούς
(ἀρετές – ἐλεημοσύνες) στόν οὐρανό.
Τήν μέρα αὐτή ἡ Ἐκκλησία μας θυμίζει
τήν ἐξορία τοῦ Ἀδάμ ἀπό τόν Παράδεισο.
Β΄ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ: ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Ἀπό τήν Καθαρά Δευτέρα ἀρχίζει ἡ περίοδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, πού εἶναι περίοδος νηστείας, προσευχῆς, πνευματικῆς περισυλλογῆς, ἱερῶν ἀκολουθιῶν καί ἔντονου πνευματικοῦ ἀγῶνα, ὥστε, ἀφοῦ καθαρίσουμε τούς ἑαυτούς μας, νά προετοιμαστοῦμε ὅσο γίνεται καλύτερα γιά τό Πάσχα.
Ἡ νηστεία αὐτή ὀνομάζεται Τεσσαρακοστή γιατί ἔγινε κατά μίμηση τῆς νηστείας πού ἔκανε ὁ Κύριος στήν ἔρημο γιά 40 μέρες.
Ὀνομάστηκε «Μεγάλη» γιά νά διακρίνεται ἀπό τήν ἄλλη σαρανταήμερη νηστεία τῶν Χριστουγέννων πού εἶναι καί ἐλαφρότερη.
