Ο Αθανάσιος Διάκος ήταν πρωτοπαλίκαρο του Οδυσσέα Ανδρούτσου, όταν εκείνος έγινε καπετάνιος ενός μπουλουκιού αρματολών στη Λιβαδειά. Ο Διάκος από πρωτοπαλίκαρο σύντομα αναβαθμίστηκε σε καπετάνιο, έχοντας και εκείνος την δική του ομάδα κλεφτών. Χάρις στον Αθανάσιο Διάκο και τον Βασίλη Μπούσγο, η Λιβαδειά ελευθερώθηκε από τους Τούρκους, στις 4 Απριλίου 1821. Η μάχη κράτησε τρεις συνεχόμενες ημέρες και κάηκε το σπίτι του Μιρ Αγά.
Τον Απρίλιο 1821, ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιοσέ Μεχμέτ, διοικητές του Τουρκικού στρατού, κατέβηκαν με 9.000 άνδρες για να σταματήσουν την επανάσταση που είχε ξεσπάσει στην Πελοπόννησο. Ο Αθανάσιος Διάκος μαζί με τον Δημήτρη Ξηρό και Γιάννη Δυοβουνιώτη και 1.500 άνδρες, συμφώνησαν να κλείσουν τους δρόμους που οδηγούσαν σε Λοκρίδα και Φωκίδα. Ο Δυοβουνιώτης θα καταλάμβανε τη Γέφυρα του Γοργοποτάμου με 400 άνδρες. Ο Ξηρός με 600 άνδρες κατευθύνθηκε στα χωριά Μουσταφάμπεη και Χαλκωμάτα. Και ο Αθανάσιος Διάκος με 500 άνδρες, θα έκλεινε τη γέφυρα της Αλαμάνας, η οποία οδηγούσε στις Θερμοπύλες.
Η ηρωική μάχη στην γέφυρα της Αλαμάνας
Η πεζική και ιππική δύναμη του Ομέρ Βρυώνη ήταν τεράστια. Οι ομάδες των Δυοβουνιώτη και Ξηρού, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Ο ίδιος ο Ξηρός τραυματίστηκε. Ο Αθανάσιος Διάκος έτρεξε στην ξύλινη γέφυρα της Αλαμάνας για βοήθεια. Η μάχη ήταν άνιση. Οι άνδρες που του απέμειναν ήταν πια 50 ή 10 και προσπάθησαν να τον πείσουν να υποχωρήσουν. Ο Διάκος όμως αρνήθηκε, ώσπου τραυματίστηκε και συνελήφθη από Αλβανούς. Το γιαταγάνι του είχε σπάσει και ο ίδιος είχε πληγωθεί στον ώμο.
Όταν τον μετέφεραν ενώπιον του Ομέρ Βρυώνη, εντυπωσιάστηκε τόσο ο Πασάς, που του πρότεινε να τον προσλάβει στον Τουρκικό στρατό. Ο Αθανάσιος Διάκος απάντησε: «Ούτε σε δουλεύω πασά, ούτε σε ωφελώ κι αν σε δουλέψω». Τότε ο Πασάς του πρότεινε να του χαρίσει την ζωή αν αλλαξοπιστούσε. Σε δριμύ τόνο ο Διάκος τότε είπε το περιβόητο:
«Πάτε κι εσείς στην πίστη σας μουρτάτες, να χαθείτε.
Εγώ Γραικός εγεννήθηκα, Γραικός θελ’ να αποθάνω!»
Βλέπω στο παρακάτω βίντεο τη μάχη της Αλαμάνας.: