Ὁ Γεράσιμος (βαπτιστικό του ὄνομα Γεώργιος) γεννήθηκε στὸ Μεγάλο Χωριὸ Εὐρυτανίας (ἐξ οὗ καὶ Μεγαλοχωρίτης), τὸ ἔτος 1784. Μόλις ἐνδεκαετὴς ἀκολούθησε τὸν μεγάλυτερο ἀδελφό του ποὺ εἶχε ἔρθει ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη γιὰ νὰ ἐργασθεῖ γιὰ τὰ πρὸς τὸ ζῆν. Ἐπειδὴ ὅμως ὁ ἀδελφός του χρειάστηκε νὰ ἐπιστρέψει στὸ χωριό, ὁ Γεώργιος ἔμεινε μόνος στὴν Πόλη, ἐργαζόμενος ὡς βοηθὸς στὸ παντοπωλεῖο κάποιου συμπατριώτη, κάτω ἀπὸ ἰδιαίτερα σκληρὲς συνθῆκες.
Μιὰ μέρα, καθὼς μετέφερε κεσέδες γιαουρτιού πρὸς διανομὴ σὲ σπίτια τῆς γειτονιᾶς, κάμφθηκε ἀπὸ τὸ βάρος, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ πέσουν οἱ κεσέδες καὶ τὸ γιαούρτι νὰ χυθεῖ στὸν δρόμο. Φοβήθηκε γιὰ τὶς συνέπειες, τρόμαξε στὴν ἰδέα τῆς τιμωρίας ποὺ τὸν περίμενε καὶ ἔβαλε τὰ κλάματα. Τὸ ἄκουσε μιὰ τουρκάλα ἀπὸ τὸ ἀπέναντι σπίτι, εἶδε τὰ χυμένα γιαούρτια, κατάλαβε τὶ εἶχε συμβεῖ. Βγῆκε ἔξω, πῆρε τὸν Γεώργιο ἀπὸ τὸ χέρι μὲς στὸ σπίτι της, τὸν παρηγόρησε, τοῦ εἶπε νὰ ἡρεμήσει καὶ νὰ γίνει μουσουλμάνος. Ἀργότερα, μάλιστα, μαζὶ μὲ τὰ δυό της παιδιὰ ὑποβλήθηκε καὶ ὁ Γεώργιος σὲ περιτομή. Καθὼς ὅμως μεγάλωσε καὶ γινόταν ὄμορφος καὶ ἀῤῥενωπός, ὁ σύζυγος τῆς τουρκάλας ἄρχισε νὰ ὑποψιάζεται μήπως κάτι ἔνοχο συμβαίνει ἐκ μέρους τῆς γυναίκας του καὶ τοῦ ἐξωμότη Χριστιανοῦ. Γι’ αυτὸ καὶ τὸν ἔδιωξε ἀπὸ τὸ σπίτι, χαρίζοντάς τον, ὡς ὑπηρέτη, σὲ κάποιον φίλο του ἀγά, ὁ ὁποῖος ἔκανε συχνὰ περιοδεῖες σὲ διάφορες περιοχὲς τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας.
Δὲν πέρασαν πολλὰ χρόνια καὶ οἱ τύψεις, γιὰ τὸ ὅτι εἶχε ἀρνηθεῖ τὴν χριστιανικὴ πίστη, ἄρχισαν νὰ ἐλέγχουν τὴν συνείδησή του. Γιὰ νὰ τὴν ἠρεμήσει, ἔφυγε κρυφὰ ἀπὸ τὴν ὑπηρεσία τοῦ ἀγᾶ καὶ γύρισε στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα του, ὅπου ἐπιδόθηκε σὲ προσευχὴ καὶ νηστεία. Μαθαίνοντας μάλιστα ὅτι στὸν Ἅγιον Ὄρος βρισκόταν ἕνας συμπατριώτης του φωτισμένος πνευματικός, ὁ ἱερομόναχος Κύριλλος Καστανοφύλλης (ἀπὸ τὴν Καστανιὰ Προυσοῦ), πῆγε καὶ τὸν συνάντησε σὲ Σκήτη τῆς Μονῆς Κουτλουμουσίου. Αὐτὸς τὸν κατήχησε στῆν ὀρθόδοξη πίστη καὶ σὲ ἕνα χρόνο ὁ Γεώργιος ἐκάρη μοναχός, μὲ τὸ ὄνομα Γεράσιμος. Ἀμέσως ὅμως ἄρχισε νὰ ἱκετεύει τὸν Γέροντά του νὰ τοῦ δώσει τὴν εὐχή του γιὰ νὰ πορευθεῖ πρὸς τὸ μαρτύριο. Ἐκεῖνος τὸν ἐμπόδιζε, σκεπτόμενος μήπως ἡ ἐπιθυμία ἦταν πειρασμικὴ καὶ δειλιάσει ἐνώπιον τῶν βασανιστηρίων. Τότε ὁ Γεράσιμος τὸν παρακάλεσε νὰ τοῦ δώσει τ]ν ἄδεια νὰ πάει νὰ δεῖ τὴ μητέρα καὶ τοὺς συγγενεῖς του, ἐννοῶντας ὅμως τὴ Μητέρα Παναγία καὶ τοὺς Ἁγίους.
Ἔλαβε τὴν ποθητὴ εὐλογία, ἀλλὰ πορεύθηκε πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἔστειλε ἐπιστολὴ στὸν Γέροντά του, παρακαλῶντας τον νὰ ψάλει Παράκληση στὴν Θεοτόκο, γιατὶ ἐτοιμάζεται γιὰ τὸ μαρτύριο. Κατόπιν πῆγε στὸ σπίτι τοῦ πρώην ἀφεντικοῦ καὶ τῆς τουρκάλας. Δὲν τὸν ἀναγνώρισαν. Ἀλλὰ τοὺς εἶπε ὅτι εἶναι ὁ μικρὸς Γεώργιος ποὺ τὸν παρέσυραν στὸν μωαμεθανισμό. Καθὼς ὅμως ξαναβρῆκε τὸ φῶς τὸ ἀληθινό, ὁμολογεῖ πλέον ὅτι εἶναι χριστιανὸς καὶ ὡς χριστιανὸς ἐπιθυμεῖ νὰ πεθάνει. Ὁ Τοῦρκος ἐπὶ τρεῖς ἡμέρες προσπάθησε νὰ τὸν μεταπείσει. Μάταια ὅμως. Γι’ αὐτὸ τὸν παρέδωσε στὸν χότζα, οἱ προσπάθειες τοῦ ὁποίου ἀπέτυχαν ἐπίσης. Στὴ συνέχεια σύρθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους στὴν Ὑψηλὴ Πύλη, ὅπου ἀφοῦ βασανίστηκε ἀνελέητα ἐπὶ δύο ἑβδομάδες, καταδικάστηκε σὲ μαρτυρικό θάνατο μὲ ἀποκεφαλισμό. Αὐτὸ ἔγινε κοντά στὴν Ἁγία Σοφία, ἐνῶ πολλοὶ Μουσουλμάνοι καὶ Χριστιανοὶ παρηκολουθοῦσαν, οἱ δὲ ὁμόπιστοι προσπάθησαν καὶ πῆραν κομματάκια ἀπὸ τὸ ῥασο ὡς εὐλογία καὶ μὲ τὴν χάρη τους τελέστηκαν ποικίλα θαύματα. Ἀφοῦ κατόπιν πῆραν τὸ σῶμα καὶ τὴν τιμία κάρα, οἱ Χριστιανοὶ τὰ ἐνεταφίασαν στὸν αὔλειο χῶρο τῆς Μονῆς Μεταμορφώσεως στὴν νῆσο Πρώτη. Τρία χρόνια ἀργότερα ὁ Γέροντάς του Κύριλλος, βιογράφος καὶ ἡγούμενος πλέον στὴ Μονή Προυσοῦ, ἀνακόμισε τὰ τίμια λείψανα καὶ καταθέτει τὴν μὲν κάρα στὸ Μοναστήρι αὐτό, τὰ δὲ τοῦ σώματος στὸ Μεγάλο Χωριό, ὅπου τελευταῖα ἀνοικοδομήθηκε καὶ μεγαλοπρεπὴς ναὸς πρὸς τιμὴν τοῦ Νεομάρτυρος.
Ἀπολυτίκιον.
Ἦχος γ΄. Μέγαν εὕρατο.
Γέρας τίμιον τῆς Ἐκκλησίας, σέλας ἔνθεον Εὐρυτανίας,
νεομαρτύρων νεότερον καύχημα,
ἐν τῇ ἀσκήσει Χριστὸν ἐπεπόθησας,
καὶ μαρτυρίῳ Θεὸν ὡμολόγησας.
Αὐτὸν ἅγιε ὁσιομάρτυς, Γεράσιμε,
πρεσβείαις τῆς Θεομήτορος,
ἱκέτευε σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Βήμα 1ο: Ας δούμε το χωριό από το οποίο κατήγετο ο Άγιος.
Βήμα 2ο: Βρίσκω στους χάρτες το Μεγάλο Χωριό.
